همواره روشهای مختلفی برای انجام اعمال نیک و خداپسندانه وجود دارد؛ یکی از ماندگارترین و جاودانهترین روشها «وقف» است. در قالب وقف، مردم و خیرین قسمتی از اموال خود (از قبیل زمین، خانه و باغ) را برای اهداف خیرخواهانه متناسب با نیازهای جامعه اختصاص میدهند. با گذشت زمان و افزایش جمعیت، یکی از آسیبهایی که نهاد وقف با آن مواجه بوده این است که اکثریت مردم در عین حال که علاقه زیادی به عمل پسندیده و سنت حسنه وقف دارند، توانایی وقف انفرادی را ندارند؛ به عبارت دیگر افراد معدودی توانایی اختصاص املاک و مستغلات برای «وقف انفرادی» دارند. رویکرد وقف جمعی که در دو دهه اخیر بین اندیشمندان مسلمان مطرح شده است، افزون بر تقویت روح تعاون و مشارکت اجتماعی که یکی از آموزههای اصلی قرآن است، قابلیت مقابله با آسیبهای اساسی نهاد وقف را دارد.
وقف جمعی علم وفناوری برای اولین بار در کشور در سال 95 در مشهد مقدس و در اولین همایش ملی وقف علم و فناوری با حضور شخصیتهای برجسته ملی و استانی نظیر دکتر دلیری (معاون توسعه مدیریتوجذبسرمایه معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری)، مهندس جبل عاملیان ، حجت الاسلام و المسلمین احمدزاده (مدیر کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی)، دکتر قربانی (مشاور استاندار خراسان رضوی)، مهندس علوی گل و ... رونمایی و مدل شد.
در این مدل، خیرین با هر توان مالی که دارند در وقف جمعی علم وفناوری مشارکت مینمایند و پس از آن مبالغ تجمیع شده توسط انجمن یاوران وقف علم وفناوری خراسان رضوی، تبدیل به عین شده (ملک، تجهیزات، سهام و ...) و به نیت علم و فناوری وقف خواهد شد و در اختیار واجدین شرایط (شرکت های دانش بنیان، نخبگان، مخترعین و ...) قرار خواهد گرفت.
آئین نامه ایجاد و بهره برداری از اولین موقوفه مشارکتی (جمعی) علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران
مقدمه
امروزه به اين نكته توجه شده است كه پيشرفت و افزايش پتانسيل علمي در كشور، همان قدر ارزشمند است كه منابع معدني و كشاورزي، لذا اگر اين باور وجود دارد كه توسعه اقتصادي علاوه بر، جنبههاي كمّي و مادّي، داراي بعد كيفي نيز ميباشد، بايستی جريانهاي خروج سرمايههاي فكري و مغزها از داخل و تبديل آنها به جريانات انباشت سرمايه مولِّد در درون را مورد توجه قرار داد. به اين ترتيب مي توان ادعا كرد كه عامل نيروي انساني متخصص و ماهر است كه باعث پيشرفت سازمانها يا كشورها و بهره وري بهينه از امكانات و منابع كشورها مي شود. زيرا مدير و مدبر است و مي تواند منابع ديگر از قبيل منابع معدني و زيرزميني، منابع مالي، سرمايه اي و پولي، تجهيزات و ماشين آلات و يا ابزار توليد و اطلاعاتي را به كار گيرد. سرمايه نيروي انسانـي دانشگاهي و متخصص، تنها سرمايه اي است كه نمي توان مانند منابع فيزيكي ديگر، مقدار دقيق پولي آن را محاسبه كرد. بنابراين، زيانهاي ناشي از مهاجرت مغزها شامل دو نوع زيانهاي بالفعل و بالقوه است.
ایجاد منبع مالی پایدار مردمی از طریق ایجاد موقوفات مستقل مردمی و موقوفات مشارکتی (جمعی) علم و فناوری میتواند باعث حمایت از سرمایه های انسانی (مغزها) و توسعه هرچه بیشتر فناوری های نوین شود. کمیته یاوران وقف علم و فناوری خراسان رضوی به عنوان طلایه دار ترویج و فرهنگ سازی وقف علم و فناوری در نظر گرفت تا اولین موقوفه مشارکتی (جمعی) علم و فناوری را با استفاده از مدل جمع سپاری منابع مالی خرد مردمی ایجاد نماید تا منابع مالی پایدار این موقوفه بتواند باعث ایجاد تحول در حوزه علم و فناوری و حمایت از نخبگان و نوآوران و تجاری سازی ایده های آنها (جهت تکمیل چرخه ایده تا پدیده) به جهت جلوگیری از فرار مغزها و تولید ثروت و اقتدار ملی شود.
{وقف مشارکتی (جمعی) یعنی از خیر مالی بگذرم و آن را در راه خیری، ماندگار کنم. اینگونه آن دارایی ام را ابدی کرده ام چون با خداوند پیوند زده ام و به او سپرده ام. برکت این کار وقتی دسته جمعی باشد چند برابر است}
در ادامه روش ایجاد و بهره برداری از اولین موقوفه مشارکتی (جمعی) علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران ارائه می گردد.
ماده 1ـ هدف
ایجاد منابع مالی پایدار جهت حمایت از توسعه علم و فناوری با استفاده از منابع مالی خرد مردمی
(پایدار سازی منابع تحقیقات، پژوهش، نوآوری و فناوری به منظور حمایت از پروژه های علمی و فناورانه، ایده های نخبگان، نوآوران و تجاری سازی ایده های فناورانه و نوآورانه آنها جهت تکمیل چرخه ایده تا پدیده)
ماده 2- ضرورت
مقایسه رتبه تولیدات علمی با خلاقیت و نوآوری ایران در جهان:
آمارهای ارائه شده از بانک جهانی نوآوری در سال 2014 (ایران در تربیت دانشمندان و مهندسین رتبه 2، در تولید علم و مقاله جایگاه 18، از لحاظ خلاقیت و نوآوری رتبه 106، تولید فناوری رتبه 96 و در اقتصاد دانش بنیان رتبه 94 از میان 142 کشور دارد) نشان می دهد که کشور ایران از نظر پرورش استعدادها جایگاه خوبی را در دنیا دارد اما در عمل و بهره وری از آنها که منجر به ایجاد نوآوری و فناوری می باشد جایگاه مطلوبی را در دنیا ندارد و این به دلیل عدم حمایت های کافی از محققین، استعدادهای برتر، نوآوران و به طور کلی جریان علم و فناوری کشور می باشد.
ماده 3ـ چگونگی جمع آوری منابع مالی خرد مردمی
منابع مالی خرد از مردم، کارمندان بخش های دولتی و خصوصی، اساتید دانشگاه ها، دانشجویان، اصناف، صنعتگران و ... (یک بار و یا ماهیانه) از طریق فیش های حقوقی و یا اوراق وقف مشارکتی (جمعی) که توسط کمیته یاوران وقف علم و فناوری اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی منتشر شده است در حساب حقوقی به نام کمیته یاوران وقف علم و فناوری خراسان رضوی تجمیع می گردد.
تبصره 1: خیرین می توانند به صورت آنلاین از طریق پرتال وقف علم و فناوری به آدرس www.vaghfelm.ir، منوی وقف جمعی علم و فناوری در این امر ماندگار مشارکت نمایند.
تبصره 2: خیرین می توانند از طرق زیر در وقف مشارکتی (جمعی) علم و فناوری مشارکت نمایند:
واریز وجوهات نقدی (هر سهم یکصدهزار ریال) به شماره کارت:9327-1008-9978-6037 (به نام کمیته یاوران وقف علم وفناوری خراسان رضوی) شماره شبا: 930630181582200000888008 با شناسه واریز: 35353536 به نام سازمان اوقاف و امور خیریه جمهوری اسلامی ایران) و ارسال اطلاعات (نام و نام خانوادگی، چهار رقم آخر کارت) به شماره پیامکی: 1000011451110 و یا ايميل: vaghf.elm@gmail.com
تبصره 3: مراجعه حضوری به دبیرخانه کمیته یاوران وقف علم و فناوری خراسان رضوی به نشانی:
خراسان رضوی، مشهد مقدس، امامت 58، پلاک 26- شماره تماس: 05136028775
خیابان آبکوه ،حد فاصل آبکوه ۲و ۴ ،اداره کل اوقاف خراسان رضوی، تلفن تماس: ۰۵۱۳۶۰۷۶۶۸۱
دورنگار:
۰۵۱۳۶۰۹۸۶۸۲
ماده 4ـ موارد ایجاد موقوفه مشارکتی (جمعی) علم و فناوری
پس از جمع آوری منابع مالی خرد، بسته به میزان منابع مالی تجمیع شده می توان یک یا چند مورد زیر را انجام داد:
- خرید بخشی از سهام کارخانجات، شرکت های دانش بنیان و .... و وقف کردن آن به نیت علم و فناوری
- ساخت مشارکتی مجتمع اداری، تجاری، مسکونی و ... بر روی زمین های موقوفه موجود و وقف کردن اعیان آن به نیت علم و فناوری
- ساخت نیروگاه های خورشیدی، بادی و ... بر روی زمین های موقوفه موجود و وقف کردن اعیان آن به نیت علم و فناوری
- خرید مجتمع اداری، تجاری، مسکونی و ... وقف کردن آن به نیت علم و فناوری
- خرید تجهیزات آزمایشگاهی و گلوگاهی مورد نیاز مراکز علمی، پژوهشی و فناوری و وقف کردن آن
تبصره4: کمیته یاوران وقف علم و فناوری با بررسی ها تخصصی انجام داده، طوری نسبت به وقف کردن منابع جمع آوری شده اقدام می نماید که بیشترین منفعت مالی یا انتفاعی عمومی را داشته باشد.
تبصره 5: منابع مالی تجمیع شده از نهاد، با نظر حداکثری ( 3 تن از نمایندگان کمیته و 3 تن از اعضای آن نهاد و یک نفر نماینده از اوقاف) برای مصادیق مختلف اولویت دار علم و فناوری وقف و بهره برداری می شود.
تبصره 6: منابع مالی تجمیع شده از هر نهاد، به همان نسبتی که هر نهاد منابع مالی جمع کرده است برای مصادیق مختلف علم و فناوری که همان نهاد تعیین می کند وقف و بهره برداری می شود.
ماده 5ـ موارد هزینه کرد منافع موقوفه مشارکتی (جمعی) علم و فناوری
از منافع موقوفه که به صورت منفعتی و یا انتفاعی حاصل شده است می توان حمایت های زیر را انجام داد:
- پیشبرد علم و فناوری در حوزه های آب، زیستی، محیط زیست، رباتیک، نانو، علوم شناختی، امنیت غذایی، هوافضا، ماهواره ای و ... با استفاده از سرمایه های حاصل از درآمد موقوفه و رقبات آن
- حمایت از طرح ها، ایده ها، اختراعات و پروژه های فناورانه و نوآورانه نخبگان و نوآوران، نمونه سازی و تجاری سازی آنها
- شناسایی و پرورش نخبگان و نوآوران با استفاده از دوره های آموزشی و کارآفرینی با همگرایی مراکز علمی معتبر ملی و خادمین وقف علم و فناوری
- حمایت از ثبت اختراعات ملی و بین المللی مخترعین
- اعطای جایزه به چهره های علمی و فناوری
- حمایت از واحدهای فناور و شرکت های دانش بنیان نوپا
- حمایت از پروژهای علمی و عمرانی اولویت دار مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی
- مشارکت و سرمایه گذاری در پروژهای دانش بنیان
ماده 6ـ نحوه دریافت و بررسی پروژه های مورد نیاز حمایت
به جهت شفافیت در تامین مالی و اطلاع عموم از نحوه هزینه کرد منابع مالی، بارگذاری پروژه ها صرفاً در پورتال وقف علم و فناوری (به نشانیwww.vaghfelm.com) صورت می گیرد.
پس از دریافت پروژه نیاز است که کمیته و نماینده آن نهاد در ابتدا بررسی کند که آیا پروژه در قالب پروژههای وقف علم و فناوری می باشد یا خیر؟
پس از بررسی اولیه پروژههای دریافتی، اولویت پروژهها مشخص شود، همچنین جهت شفافیت و آگاهی عموم مردم و با توجه به اولویت بندی های صورت گرفته، پروژه ها جهت تامین مالی در پرتال وقف علم و فناوری نمایش داده می شود.
تذکر: نتیجه بررسی پروژه می بایست حداکثر پس از یک ماه به مجری / مجریان پروژه ارائه شود و درصورت وجود بازبینی برای پروژه به مجری پروژه حداکثر دو هفته زمان داده میشود تا ایرادات موجود را برطرف نماید.
حامیان وقف جمعی علم و فناوری تا به حال
ردیف | پرداخت کننده تراکنش | مبلغ تراکنش |
---|---|---|
1 | خیر نیک اندیش | 500,000 تومان |
2 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
3 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
4 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
5 | خیر نیک اندیش | 20,000 تومان |
6 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
7 | رحمانی | 10,000 تومان |
8 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
9 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
10 | خیر نیک اندیش | 500,000 تومان |
11 | زهرا رجایی | 100,000 تومان |
12 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
13 | خیر نیک اندیش | 350,000 تومان |
14 | خیر نیک اندیش | 350,000 تومان |
15 | زهرا رجایی | 100,000 تومان |
16 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
17 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |
18 | خیر نیک اندیش | 350,000 تومان |
19 | ریحانه صباغ زاده(سبزوار) | 50,000 تومان |
20 | خیر نیک اندیش | 10,000 تومان |